Paddenstoelenpraat…

In de maand september vinden er in Belgisch Luxemburg weer talrijke wandelingen en evenementen plaats in het teken van de paddenstoel. Wat weet u eigenlijk van de paddenstoel?

(Aan het eind van dit artikel vindt u de evenementenlijst omtrent paddenstoelen in Belgisch Luxemburg)

© FTLB – PWillems

Ze lijken daar maar onbeweeglijk te staan, maar paddenstoelen zijn heuse veroveraars en zelfs zeer complexe wezens. Uitrusten doen ze nooit. Ze spreken de verbeelding aan, hebben een kortstondig leven en best wel ingewikkelde levenscyclus. Ze kunnen sterk verschillen van kleur en geur… en heel belangrijk, sommige zijn giftig, andere eetbaar…

Champignons kennen geen seizoenen !

Wie goed kijkt, kan bijna het hele jaar door paddenstoelen ontdekken, zowel in het bos als in tuinen en weides. Maar de kans is het grootst van eind juli tot de eerste grote vorst. Van al deze paddenstoelen is zowat 25% eetbaar, 25% giftig tot zelfs dodelijk en heeft de resterende 50% culinair niets te betekenen.

Mirwart © FTLB – P.Willems

Enkele cryptogamen om van te smullen…

U bent tijdens een tocht door onze mooie wouden vast al eens de Auricularia auricula-judae tegengekomen. Deze paddenstoel, judasoor in de volksmond, is er het hele jaar door aanwezig. Hij groeit op stammen van levende of dode bomen en vooral op vlierbomen en beuken. Op naaldbomen komt hij echter zeer zelden voor. Hij moet jong worden geoogst, want met de leeftijd wordt hij ietwat taai om niet te zeggen oneetbaar.

Cantharellus cibarius ou girolle

Vanaf eind juli breekt de ideale periode aan voor de oogst van boleten, hanenkammen en de lekkere parelamaniet. Met deze laatste is het wel opletten geblazen, want rauw is hij giftig (verteringsproblemen en zelfs afbraak van de rode bloedcellen!). Zijn subtiele smaak komt pas helemaal tot zijn recht als hij volledig gaar is. Dan volgen de bewuste trompetzwammen, geschubde inktzwammen, russula’s en nog zoveel andere.

Auricularia auricula judae ou oreille de Judas

Ook sommige trechterzwammen zijn interessant, maar ze mogen niet verward worden want bepaalde soorten zijn hoegenaamd niet eetbaar. De knotsvoettrechterzwam (Clitocybe clavipes) komt veel voor in loof- en harsbossen, hoewel niet massaal. Hij is goed eetbaar, maar drink er nooit alcohol bij want de combinatie kan zeer vervelende ongemakken veroorzaken, zoals een versnelde hartslag of zelfs flauwtes.

Violetblauw, met anijssmaak

Lepista nuda (syn. Rhodopaxillus nudus) is de wetenschappelijke naam van de paarse schijnridderzwam. Het hoedje van deze paddenstoel is lila tot violetblauw en wordt violet-kastanjebruin in het midden. Hij is zowat overal te vinden, maar vooral in loofbossen, waar beuken, eiken en kastanjebomen groeien. Soms laat hij zich ook zien tussen naaldbomen. Dat is dan vanaf het begin van de herfst, tot de eerste grote vorst (hij verdraagt negatieve temperaturen tot –5 °C).

Lepista nuda ou pied bleu

Amateur-gastronomen stellen vooral zijn fruitige aroma en zijn lichte anijssmaak op prijs. Daarom wordt hij ook gerangschikt bij de eetbare champignons van zeer goede kwaliteit ! Als kers op de taart heeft hij zelfs geneeskundige eigenschappen, want hij kan de bloeddruk doen dalen!

Kou zou giftig maken…

Een mooi voorbeeld is de echte honingzwam. Hij is zeer gemakkelijk te herkennen, zeker omdat hij veel voorkomt in de herfst. Vers is hij onverteerbaar en zelfs wat giftig (maag- en darmklachten), maar hij wordt ronduit gevaarlijk bij de eerste vorst. Mycologen vragen zich echter wel af of hij giftig wordt door de vorst of dat juist de dooi de oorzaak is van deze verandering, dus de terugkeer naar de ‘normale’ temperatuur.

Trucjes om giftige paddenstoelen meteen te herkennen bestaan niet!

In sommige vrij oude werken werd paddenstoelenplukkers geleerd hoe ze oneetbare tot zelfs giftige paddenstoelen konden herkennen, zonder daarvoor de soort te hoeven bepalen. De ‘specialisten’ stelden onder meer dat een giftige paddenstoel meteen zwart wordt bij het contact met een zilveren lepel, of dat peterselieblaadjes geel werden zodra ze in aanraking kwamen met een gevaarlijke soort. Luister vooral niet naar dit soort zogenaamde weetjes zonder blijk van gezond verstand. Het is immers onmogelijk om te weten of een paddenstoel giftig is zonder zijn naam te kennen! Wie op paddenstoelenjacht gaat, moet dus zeer voorzichtig zijn. De risico’s op vergiftiging zijn niet te verwaarlozen voor wie niet zo thuis is in de magische wereld van de paddenstoel van onze wondermooie Ardense wouden!

© La Lorraine Gaumaise – M.Laurent

Strenge regelgeving

De paddenstoelenpluk is sterk gereglementeerd bij ons. Zo mag een particulier een mand van maximaal 10 liter paddenstoelen oogsten, maar enkel voor persoonlijk gebruik. De oogst verkopen is streng verboden !